In de oude Hindoetraditie wordt gezegd dat onze moeder ‘de hoogste goeroe’ is. In onze huidige maatschappij kun je dat ook invullen als ‘primaire verzorger’.
In een ideale wereld is onze primaire verzorger (meestal de moeder) iemand die zelf genoeg traumavrij is om helemaal aanwezig te kunnen zijn in de relatie met ons prille zelf. Dat betekent dat zij (hij) onze primaire fysieke en emotionele behoeften herkent en die aandachtvol en liefdevol invult.
Een afgestemde moeder troost ons wanneer we verdriet of pijn hebben, stelt ons gerust wanneer we bang zijn, houdt ons warm, zorgt voor rust, geeft ons zowel nabijheid als de kans om een eigen ruimte in te nemen etc.
Een kind dat in een veilige, liefdevolle en aandachtvolle omgeving kan opgroeien krijgt een geschenk dat het hele leven voor verdere geschenken zal zorgen: vertrouwen in het leven en in relaties. Het kind kan ontspannen in een soort voorspelbaarheid dat er zorg zal zijn wanneer nodig. Het leert te vertrouwen.
De invloed van ontwikkelingstrauma
Therapeuten die ontwikkelingstrauma behandelen stellen vast dat vertrouwen in het leven en in relaties een aangeleerd vermogen is. We worden er niet mee geboren. Dat vertrouwen heeft een enorme invloed op de ontwikkeling van het zenuwstelsel, net als de afwezigheid van een voldoende continue veiligheidsperceptie ook het zenuwstelsel (en dus andere stelsels) kan beïnvloeden voor het hele latere leven.
Een kind dat opgegroeid is in veiligheid, warmte, verbinding heeft letterlijk andere neurale paden dan het kind dat dit heeft gemist. De zekerheid dat er aan de behoeften zal worden voldaan bouwt een fundering van vertrouwen in het leven. Maar ook van zelfvertrouwen. Het kind leert dat het meetelt, dat het waardevol is, dat het gezien en gehoord wordt, dat het beminnenswaardig is.
Een kind dat deze basis heeft ontvangen zal heel anders in het leven staan dan een kind die dat heeft moeten missen (voor welke reden dan ook).
De epidemie van angstigheid die we in onze cultuur zien en de psychosomatische en relationele symptomen die daarbij horen, heeft volgens dr Gabor Maté alles te maken met het niet (voldoende) kennen en herkennen van de menselijke ontwikkelingsbehoeften in de kindertijd. Hij schrijft:
“Aangezien we in een samenleving leven die de menselijke ontwikkelingsbehoeften niet voldoende kent – ze niet begrijpt, laat staan erin voorziet – zul je veel mensen op een nadelige manier getroffen zien worden. Het grootste deel van de bevolking zelfs.”
Opkomende emoties reguleren
Wij hebben bij onze geboorte het vermogen om alle gevoelens en emoties te ervaren en uit te drukken van gelukzaligheid tot en met grote woede. Waar we echter niet mee geboren worden is zelfregulering. Zelfregulering leer je als pasgeborene alleen door co-regulering met de primaire verzorgers.
Iemand die als kind zelfregulering van het zenuwstelsel geleerd heeft kan ook opkomende emoties reguleren in plaats van er de speelbal van te worden.
Wanneer een kind intense emoties heeft en die worden attent en kalm opgevangen door de moeder of een andere primaire verzorger, leert het zenuwstelsel van het kind door ‘resonantie’ hoe veiligheid voelt tot in de cellen. Het zenuwstelsel wordt kalm en leert ook hoe dat werkt. Stevige neurale paden worden aangelegd waarop het kind ook later in het leven zal kunnen terugvallen wanneer er intense emoties zijn.
Bij coregulering hoort ook ‘veilige hechting’. Mintstens de helft van alle mensen zijn echter onveilig gehecht omdat de ouders zelf te neuraal ontregeld waren of te gestrest. Hechting is een biologische noodzaak. De behoefte om zich aan iemand te hechten is voorgeprogrammeerd net als bij dieren. Het is een overlevingsreflex.
Veilig gehechte kinderen ervaren de wereld als een veilige en harmonieuze plek. Uit onderzoek blijkt dat veilig gehechte mensen stressbestendiger en gelukkiger zijn, minder psychische en lichamelijke klachten hebben en betere, stabielere relaties hebben. Een kind dat co-regulering geleerd heeft staat veel steviger in het leven en is veel beter in staat tot verbinding.
Je eigen heling
Bij gebrek aan een dergelijke stevige fundering ontstaan later in het leven allerlei psychologische, emotionele, fysieke en relationele problemen.
Het goeie nieuws is dat je de veiligheid en bewuste zorg die je gemist hebt in de kindertijd alsnog aan jezelf kunt geven.
Ik zeg altijd: de eerste drie jaar zijn cruciaal. Als die in orde zijn kun je ontspannen. Als die drie jaar verstoord werden zul je jarenlang aan ‘herstellend innerlijk ouderschap’ dienen te doen. Dr Gabor Maté
Daarover gaat de online training Jeugdtrauma.
Er zijn 4 gratis lessen om uit te voelen of het iets voor jou is.
Ik wens je toe dat je je ware potentieel mag kennen! Je bent uniek en in staat tot een vol en liefdevol leven! Je kunt als ouder ook geen groter geschenk geven aan je kinderen dan je eigen heling…
Jan Bommerez
